70
urtetik gorakoen energia %30ean gutxitzen da (Burgués, s.d.),
altuerarekin eta pisuarekin batera. Gainera, duten kaltzio
kontzentrazioak %40ko galera ikus dezake, hezurrek izan ditzaketen
apurtzeko eta eraldatzeko aukerak asko haziz. Horretaz gain, grasa
giharren kaltetan ugaritzen da eta ondorioz indarra eta malgutasuna
galduz goaz, erortzeko arriskua ugarituz doan bitartean.
Burdina
ere beheruntz doa eta anemiaz gain hemoglobinek izugarri egiten dute
behera.
Adinarekin
ere liseriketa egiteko gaitasuna behera doa, baina ez hori bakarrik,
baita jatean ditugun sentimenak eta plazerra ere.
Izan
ere, adinekoen artean elikadurarekin lotura duten gaitz franko
azaltzen dira, hala nola, obesitatea (bai sagar itxura duen
androidea, bai txermena formako ginoidea), diabeteak, hipertentsio
arteriala, hiperkolesterolemia, pisu gutxiegi
eta hesteetako eraldaketa.
Osasunak
ezintasunak gutxitzearekin harreman estua du eta hau honela,
zahartzaro osasuntsuak garrantzia handia du (Álvarez, Burgos
eta Planas, 2011). Zahartzaro osasuntsuak bere baitan hainbat atal
eta helburu izango lituzke, baina jo dezagun elikadurara, hau baita
gaurko gaia.
Adinarekin,
liseriketa eta elikadura txartzen hasten da, eta horren atzean
hainbat arrazoi daude. Esaterako, hainbat eragin tarteko (enpresa
handiak, kultura aldaketa, informazio falta,...) aurreiritziak eta
jateko ohitura txarrak errotzen ari dira gizartearengan. Arrazoi
pertsonalak ere badaude, adibidez, mukosa intestinalaren beherakada
eta honenbestez, xurgatzeko zailtasun handiagoak, hortzeria ezegokia,
xerostomia (ahoa lehortzea), anorexia plurifaktoriala, egoera
sozioekonomiko behartsua eta galera kognitiboa.
Gainera,
desnutrizioak kalte asko sortzen ditu, adibidez, inmuno sistemaren
beherakada, giharren eta indarraren gainbehera, gaixotasun
destruktibo kronikoen agerpena, masa kardiakoa gutxitzea, minbizien
agerpena, ultzerak ugaritzea eta abar luze bat.
Zahartzaroan
gertatzen diren aldaketa fisiko horiek eguneroko otorduetan ere
badute bere eragina. Aldaketa horiek gainbehera fisikoarekin datoz
bat, izan ere, giltzurrunen lana gutxitzen da, gorputz osaketa aldatu
egiten da, hezurdura gutxi, eta baita uraren kontzentrazioa ere
(UNED, s.d.). Hori gutxi balitz, zentzumenen gainbehera jazotzen da,
gosearena eta egarriarena, hain zuzen ere. Gainera, hortzeriaren
gainbeherak eta xurgatzeko gaitasuna galtzen hasteak ez du soberan
laguntzen.
Beste
aldaketa batzuk ere ikusi ditzakegu adinekoen artean, inondik inora
ere beraien elikadura eta ohituretan zeharo erabakigarriak: aldaketa
metabolikoak (glukosa ezin mugitu, energia gutxiago,…), gaitasun
kardiobaskularra behera doa, muskulu eskeletikoak ere halatsu,
neuronen funtzionamenduak okerrera jotzen du, sistema inmunologikoa
ez dabil hain fin eta mekanismo psikosozialek gabeziak dituzte.
Hori
dela eta, inoiz baino gehiago nutrienteen beharra dugu. Hau honela,
energia lortzeko 1800 eta 2300 kcal artean eskuratu beharko genituzke
egunero, baita karbohidrato eta proteina asko ahoratu ere; azido
graso monosaturatuek (oliba olioa eta begetala) gure jakien %30a izan
beharko lukete; mineralen artean Kaltzioa, Burdina, Fosforoa, Zinka,
Sodioa, Magnesioa, Potasioa (hipertentsiorako) eta Selenioa hartu
beharko ditugu; mineralen artean, berriz, A, B, C eta D bitaminak, ur
asko edan beharko litzateke eta bukatzeko, gorputzerat ondo joan
dadin urez lagunduko dugun zuntza.
Aldaketa
hauei aurre egiteko ezinbestekoa izango da dieta on bat antolatu eta
mahai gaineratzea. Dieta on honen ezaugarriak honako hauek lirateke:
erraza, erakargarria, 4 edo 5 jatordu egunean (azkena oso arina
izango delarik), likidoak eta zukuak bakarrik edota batera hartzea,
kafea eta kitzikagarriak gutxitzea, baita likore eta abarrak ere,
jatea ekintza soziala bihurtzea eta ohiturak eta zaletasunak
mantentzea.
Bibliografia
BURGUÉS, A. L’alimentació en la gent gran [linean]: Materials didàctics del Pla director de formació. [Bartzelona]: Col·lecció eines 5, Generalitat de Catalunya Departament d’Acció Social i Ciutadania. (s.d.) [Kontsulta: 2012-05-12].
http://www20.gencat.cat/docs/dasc/01Departament/08Publicacions/Coleccions/Eines/Num_5/Alimentaci%C3%B3%20gg%20EINES%205.pdf
Álvarez, J; Burgos, R eta Planas M. Consenso multidisciplinar sobre el abordaje a la desnutrición alimentaria hospitalaria. [Bartzelona]: Sociedad Española de Nutrición Parenteral y Enteral (SENPE), 2011. [Kontsulta: 2012-05-12].
http://www.senpe.com/IMS/publicaciones/consenso/SENPE_Consenso_Multidisciplinar_Abordaje_Desnutricion_ESP.pdf
UNED. Alimentación durante la tercera edad [linean]. [Madrid]: UNED, Guía de Alimentación y Salud, s.d.. [Kontsulta: 2012-05-12].
http://www.uned.es/pea-nutricion-y-dietetica-I/guia/etapas/tercera_edad/index.htm
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina